Hét adviespunt voor multimodaal vervoer

Modal shift vs. modal split: wat is het verschil?

83555459 l

Dat de Vlaamse snelwegen almaar verzadigder raken en de economische verliestijd voor bedrijven én particulieren jaar na jaar toeneemt, is geen publiek geheim. Minder evident zijn de vaktermen die de logistieke sector hanteert om mogelijke oplossingen te bespreken. ‘Modal split’ en ‘modal shift’, bijvoorbeeld: twee termen om te beschrijven hoe het gesteld is met transport en mobiliteit in Vlaanderen en waar we naartoe moeten. In deze blog doen we beide begrippen voor u uit de doeken.

First things first: het duiden van de termen ‘modal shift’ en ‘modal split’ staat of valt met een heldere definitie van ‘multimodaliteit’. In het logistieke jargon spreekt men over multimodaliteit wanneer er binnen een transportketen verschillende vervoersmodi in overweging worden genomen. De uiteindelijke keuze gebeurt op basis van specifieke parameters, afhankelijk van de goederenstroom.

Van modal split naar modal shift

In Vlaanderen nemen vrachtwagens het leeuwendeel van het goederenvervoer voor hun rekening. De binnenvaart en het spoor, daarentegen, zijn samen goed voor slechts 26%. Die verdeling van het goederenvervoer over verschillende transportmodi, wordt beschreven als de modal split.

Het Federaal Planbureau verwacht dat het totale goederentransport tussen 2015 en 2040 met nog maar eens 25% zal toenemen. De grootste stijging valt te verwachten vanuit internationale goederenstromen met bestemming of oorsprong in België (import/export).  Die groei is onmogelijk op te vangen via de beschikbare capaciteit op ons huidige wegennet. Daarom is er dringend een verschuiving nodig van een deel van de transporten van de weg naar de alternatieve modi of naar een combinatie van transportmodi. Die verschuiving wordt ook wel een modal shift genoemd. Ook een verschuiving van transport overdag naar de nacht kan soelaas brengen in de strijd tegen de congestie. Op de weg is immers nog capaciteit vrij tijdens de nacht. Die verschuiving noemen we de “time shift”.

Binnenvaart in de lift

Een voorbeeld van een modal shift die het alsmaar beter doet, is de omslag van wegtransport naar transport via binnenvaart. Goederenvervoer via binnenwateren is in Vlaanderen sinds jaar en dag een populaire alternatieve transportmodus. Zo was er in 2018 een globale groei van +1,7% ten opzichte van het vorige jaar. Het aantal verscheepte containers steeg met 3,6% en het palletvervoer via waterwegen groeide zelfs met 42%.

Dat de binnenvaart in Vlaanderen het steeds beter doet, is geen toeval: terwijl goederenvervoer via spoor pas sinds enkele jaren met een inhaalbeweging bezig is, is binnenvaart nooit uit ons logistieke landschap verdwenen. Vlaanderen is de voorbije decennia blijven investeren in infrastructuur voor binnenvaart. Daar plukken we nu de vruchten van.

Voor goederenvervoer per trein liggen de kaarten anders. Hoewel steeds vaker genoemd als veelbelovend alternatief, komt transport over het spoor – onder meer door de versnippering van het Europese spoorwegennet – iets trager van de grond.

Logistieke wake-upcall

Dat steeds meer bedrijven kiezen om hun goederen via binnenvaart en spoor te vervoeren, is uitstekend nieuws. En toch rijdt er daardoor geen vrachtwagen minder op onze Vlaamse wegen. Er is namelijk een netto-aangroei van het goederentransport, vooral op de weg. Het gevolg: de vrachtwagen blijft zijn dominante positie behouden.

Nochtans zijn er tal van redenen waarom het verstandig is om uw transportkeuzes opnieuw tegen het licht te houden. Denk maar aan de stijgende kost van wegvervoer omwille van meer en langere files en de toenemende druk op de transportsector om CO2-uitstoot te reduceren. Om nog maar te zwijgen over het tekort aan chauffeurs. Toch hebben de meeste bedrijven die ‘mentale shift’ voorlopig nog niet gemaakt. Ze nemen de extra kosten die ze maken door fileleed er gewoonweg bij. Daaronder vallen onder meer de overuren die chauffeurs maken, maar ook de materiële schade, want de kans op ongelukken is groter in de file. Het resultaat? Logistieke problemen worden systematisch vooruitgeschoven tot de situatie niet meer houdbaar is.

Klimaatneutraal continent

Om de modal shift écht te doen slagen, zal Vlaanderen dus een versnelling hoger moeten schakelen. Maar ook andere EU-lidstaten moeten dringend een tandje bijsteken. Want ondanks de inspanningen om meer lading via spoor en water te vervoeren, is de modal split in Europa – op Nederland en een paar Scandinavische landen na – de laatste jaren nagenoeg onveranderd gebleven.

Daar wil kersvers commissievoorzitter Ursula von der Leyen iets aan veranderen. Haar Europese klimaatplan ‘Green Deal’ grijpt in op alle sectoren, dus ook transport. Het doel: tegen 2050 van Europa het eerste klimaatneutrale continent maken. Voor Vlaanderen biedt deze transitie dé kans om haar positie als hoogtechnologische regio verder te versterken binnen Europa.

Over de Auteur 

Peter Lagey is manager van het adviespunt Multimodaal.Vlaanderen. Hij is al meer dan 15 jaar actief in de transport- en logistieke sector. In 2012 ging Peter van start bij VIL, waar hij zijn passie ontdekte voor duurzame logistiek en het vertaalde naar concrete projecten. Zo nam hij de projectleiding en een deel van de inhoudelijke uitwerking van VIL-projecten als Powering Logistics, Lean and Green en e-green op zich.

Blijf op de hoogte

Ontvang onze tweemaandelijkse nieuwsbrief en uitnodigingen op events